" Της Πασχαλιάς τα έθιμα … της άνοιξης ο κόσμος!

 

Όμορφη η εποχή της άνοιξης, με τ’ άνθη να μοσχοβολούν , τις μυρωδιές να φιλούν τον αγέρα και να στέλνουν τον χειμώνα στον βαθύ του ύπνο. Όμορφη που είν’ η άνοιξη με τόσες ελπίδες κι έθιμα μέσα της, να μας θυμίζουν πως η σκοτεινιά δεν είναι το χαρακτηριστικό της ζωής και πως η Ανάσταση έχει μηνύματα πολλά για τον καθέναν: να είσαι ορθός και ν’ αγωνίζεσαι, να συναντιέσαι με τον άλλον.  Και τι όμορφα περιγράφεται, η ατμόσφαιρα, στους στίχους του Ρίτσου

« ω, τι όμορφα σα σμίγουνε , σαν αγαπιούνται οι ανθρώποι,

Φεγγοβολάνε οι ουρανοί, μοσκοβολάνε οι τόποι»

Με αφορμή τις ημέρες που μας οδηγούν στην Πασχαλιά, ζητήσαμε από τους/τις μαθητές/τριες της Α΄τάξης να καταγράψουν έθιμα του τόπου καταγωγής τους. Για να τα θυμηθούμε, να μάθουμε νέα, να τα φυλάξουμε με ευλάβεια γιατί αποτελούν την άυλη πολιτιστική κληρονομιά μας. Δεν είναι μόνο η καταγραφή που μας συγκίνησε, αλλά η διάθεση των παιδιών να τα συμπληρώσουν με τις δικές τους προφορικές μαρτυρίες και μ’ ένα χαμόγελο, λες και γνώριζαν μέσα τους, πως γίνονται συμμέτοχοι και κοινωνοί μιας παράδοσης που δεν θα αφήσουν να χαθεί.

Διαβάστε παρακάτω τα όσα έφεραν και θυμίστε μας όσα γνωρίζετε και ζήσατε!

Ο  μάρτης

Αλήθεια, μέχρι πότε φοράμε στο χέρι μας τον μάρτη (την κόκκινη κι άσπρη κλωστή, που φοράμε την 1^η του μήνα); Μα μέχρι τη στιγμή, που το αρνί ψήνεται στο λάκκο. Τότε, βγαίνει από το χέρι και ρίχνεται πάνω στο σουβλισμένο αρνί, για να γίνει ροδοκόκκινο. Σε άλλα μέρη, έχει διαφορετική λειτουργία. Το ρίχνουν στα δέντρα, να το πάρουν τα πουλιά και να φτιάξουν τη φωλιά τους.

Ποντιακά έθιμα

Τσορμπατζίδη Στέλλα - Τζορμπατζίδης Νικόλας

" τα έθιμα που θα σας πω είναι ποντιακά, όπως αυτό του Κουρμπανιού. Σε ορισμένες περιοχές οι Πόντιοι κάνουν θυσίες ζώων, όπως προβάτων ή κατσικιών για να τιμήσουν τους προγόνους τους και να ζητήσουν ευλογία. 

Άλλο έθιμο είναι το Σαρακοστιανό, που περιλαμβάνει την προετοιμασία ειδικών φαγητών όπως οι "λαζαρίτσες" γλυκά ψωμάκια σε σχήμα ανθρώπου.

τα "πασχαλινά γλυκά" , ειδικά γλυκίσματα που δεν είναι συνηθισμένα, όπως το "κουλούρι του Πάσχα" που έχει γεύση από μπαχαρικά και ξηρούς καρπούς. 

το σημαντικότερο είναι το "ταφικό έθιμο" .  Στα μέρη μας, τη Δευτέρα του Πάσχα, ο καθένας πηγαίνει στον οικογενειακό τάφο. Οι νοικοκυρές στρώνουν λευκά τραπεζομάντηλα  στα οποία ακουμπούν τσουρέκια, κόκκινα αυγά, μεζέδες, ούζο, γλυκίσματα κι όλοι μαζί περιμένουν τον ιερέα να τελέσει το τρισάγιο. Η μέρα αυτή, είναι αφιερωμένη στην ανάσταση των νεκρών, είναι μέρα χαράς κι όχι πονεμένης ανάμνησης. Στο τέλος προσφέρουν, από τα φαγητά, στον ιερέα και στον κόσμο που βρίσκεται εδώ κι όλοι μαζί, ψάλλουν το Χριστός Ανέστη.

Το "ψιμάρνι"

Σιμιτζή Άννα

Στον τόπο μου, στην Αντίκυρα, έχουμε ένα έθιμο το "ψιμάρνι". Ένα μικρό αρνάκι που ψήνεται πάνω σε κληματόβεργες και χόρτα και το τρώμε το βράδυ της Ανάστασης.

Υρώ Μουρτζανού

Στα μέρη μου, Μεγάλη Πέμπτη, όταν τελειώνουν τα Δώδεκα Ευαγγέλια οι γυναίκες μένουν στην Εκκλησία και στολίζουν, με λουλούδια, τον Επιτάφιο.

"Το βάψιμο των αυγών"

Αλέξανδρος Μαράντος

Είναι το έθιμο που γίνεται σε όλη την Ελλάδα, Μεγάλη Τετάρτη ή Μεγάλη Πέμπτη, όπου οι νοικοκυρές βάφουν τα αυγά κόκκινα. Αυτό το έθιμο μου αρέσει πολύ, γιατί τα τσουγκρίζουμε μεταξύ μας.

"Πασχαλινά Έθιμα Λιβαδειάς και Δαύλειας"

Βασίλης Νταλακούρας

Στη Λιβαδειά, οι άνδρες, φροντίζουν τους Λάκκους κι ασχολούνται με το ψήσιμο των αρνιών. Οι γυναίκες στρώνουν το γιορτινό τραπέζι, που είναι γεμάτο με διάφορα εδέσματα όπως χειροποίητες πίτες, ορεκτικά, αυγά,, γλυκά και κρασί. όταν το ψήσιμο του αρνιού έχει προχωρήσει, ανταλλάσσονται επισκέψεις στους λάκκους των φίλων. 

Στη Δαύλεια, την ώρα που ψήνουν το αρνί χορεύουν, τρώνε και τσουγκρίζουν αυγά.

Στη Δαύλεια, παλιά, οι αρραβωνιαστικοί, αγόραζαν ένα άσπρο αρνί, έκαναν στο μέτωπό του έναν σταυρό με κόκκινο ή μπλε χρώμα και το έστελναν  πασχαλινό δώρο στις αρραβωνιαστικές τους. 

"Τα φωτίκια"

Οδυσσέας Σταθόπουλος

Είναι παλιό έθιμο της Ηπείρου. Οι νονοί δίνουν μαζί με τα πασχαλινά δώρα στο βαφτιστήρι κι ένα χάλκινο σκεύος μαγειρικής .

"Πασχαλινά έθιμα της Λιβαδειάς"

Χριστίνα Βλάχου

τη Μεγάλη Δευτέρα οι νοικοκυρές ξεκινούν το καθάρισμα και την προετοιμασία του σπιτιού για το Πάσχα. Μεγάλη Τρίτη και Μεγάλη Τετάρτη ετοιμάζουν κουλουράκια και γλυκίσματα. Μεγάλη Πέμπτη βάφουνε τ' αυγά. Τη Μεγάλη Παρασκευή οι έξι Επιτάφιοι , που έχουν στολιστεί από το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, βγαίνουν από την εκκλησία για να  γίνει η περιφορά. Το Μεγάλο Σάββατο ετοιμάζεται η μαγειρίτσα, για να φάμε όταν επιστρέψουμε σπίτι μετά την Ανάσταση. Ανήμερα, την Κυριακή του Πάσχα, σε κάθε γειτονιά φτιάχνονται μεγάλοι λάκκοι για να ψήσουν οι παρέες τ' αρνιά τους.Εκεί, μαζεύονται φίλοι , γείτονες και συγγενείς τρώνε και πίνουνε κρασί, χορεύουμε, όλοι μαζί, μέχρι το βράδυ. Στο ποτάμι της Λιβαδειάς, την Έρκυνα, ο Δήμαρχος ετοιμάζει μεγάλο γλέντι. που τα αρνιά, το κρασί και η μουσική είναι για να χαρούν οι επισκέπτες.

Μεγάλη Βδομάδα και Πάσχα στο χωριό μου

Κατερίνα Μπελίτσα

Απ΄την αρχή της Μεγάλης Βδομάδας πάω στο χωριό μου, στη Δεσφίνα, μαζί με τους γονείς μου. Μένουμε στο παλιό σπίτι των παππούδων μου και μου αρέσει πολύ, γιατί είμαι παρέα με τα ξαδέρφια μου. Στο χωριό μου, απ' τη Μεγάλη Δευτέρα έως το Μεγάλο Σάββατο γίνονται, στην κεντρική πλατεία, μικρά παζάρια. Εκεί, καθόμαστε μέχρι το Μεγάλο Σάββατο που έρχεται η ώρα της επιστροφής στα Άσπρα Σπίτια. Ο μπαμπάς μου, φεύγει πρωί την Κυριακή του Πάσχα απ΄το σπίτι, μαζί με τα πρώτα του ξαδέρφια ανάβουν τη φωτιά για να ψήσουμε το αρνί. Κάπου στις δέκα η ώρα πηγαίνουμε και οι μικρότεροι. Ψήνουμε, τσουγκρίζουμε αυγά και τρώμε. Έχουμε και παραδοσιακά τραγούδια, κι όσο εμείς οι μικροί τρώμε, οι γονείς μας χορεύουν στον δρόμο. Γύρω στις δέκα το βράδυ, η κάθε οικογένεια επιστρέφει στο σπίτι της.

Πάσχα στη Δαύλεια

Δημήτρης Χαρατσής.

θα σας μιλήσω για ένα έθιμο της Δαύλειας, που εμείς ακολουθούμε.Την ημέρα του Πάσχα, όλη μου η οικογένεια, πηγαίνουμε εκεί στους παππούδες μου. Ψήνουμε το αρνί και χορεύουμε.